تاريخ اختراع خط اوستايي را اواخر دوره ساساني دانستهاند
در سده سوم ميلادي :
براي نوشتن متون ديني مربوط به آيين زردشتي، به ويژه کتاب اوستا استفاده شده است. اين خط از راست به چپ نوشته مي شد و چهل و چهار حرف داشت .
اين خط از خط پهلوي برگرفته شده ولي از آن کاملتر است زبان اوستايي هم يکي از اصول و پايههاي زبان ايران است. اين زبان خاصه قسمتهاي قديم آن «گاثه» بسيار کهنه به نظر ميرسد و مانند زبان سنسکريت و عربي داراي اعراب است، يعني اواخر کلمات از روي تغيير عوامل تغيير ميکرده است و حرکات گوناگون به خود ميگرفته است، همچنين داراي علايم جنسي و تثنيه بوده است.
اوستا در اصل «اَوْپِسْتاکْ» است به معني بنيان جا افتاده و محکم، کنايه است از آيات محکمات و شريعت پابرجاي و به صيغهي صفت مشبهه است، در «تاريخ طبري» و ديگر متقدمان از مورخان عرب «ابستاق» و «افستاق» ضبط شده است و در زبان دري «اُوسْتا - اُسْتا - وُسْت - اُسْت» به اختلاف ديده ميشود و همه جا با لفظ «زند» رديف آمده است - کاف آخر «اوپستاک» که از قبيل کاف «داناک» و «تواناک» است در زبان دري حذف ميشود و تلفظ صحيح اين کلمه بايستي «اوْپِستا» باشد ولي به تقليد شعرايي که بضرورت اين کلمه را مخفف ساختهاند ما آن لفظ را «اوْسِتْا» خوانيم .
«گاثه» قديمترين قسمت اوستا است و ساير قسمت ها به آن کهنگي نيست.
آنچه امروز از اين کتاب در دست ما باقي است پنچ جزو يا پنج بخش است و به اين نام معروف :
1- يَسْنا - که گاثه جزء آن است، و معني آن ستايش ميباشد.
2- ويسپَرَذ ْ- که آن هم از ملحقات يسنا و در عبادات است و معني آن «همهي ردان و پيشوايان» است.
3- وَنْدايداذ - که در اصل ونديودات بوده است، يعني ادعيه و اوراد بر ضد ديوان و اهريمنان.
4- يَشْت - که قسمت تاريخي اوستا از آن مستفاد ميشود آن هم از مادهي يسنا و به معني عبادت و ستايش است
5- خرده اَوِستا - يعني اوستاي مختصر يا مسائل مختصر و خرد اوستا، و آن عبارت است از عبادات روزانه، ماهيانه، ساليانه، اعياد، جشنها،
طريقهي زردشتي گري، کُشتي بستن، آداب زناشويي، عروسي، سوگواري و غيره
قسمتي از اوستا عبارت بوده است از قصيدههايي (سرودهايي) به شعر هجايي در ستايش اورمزد و ساير خدايان اَرْيايي (امشاسپنتان) که سمت زيردستي يا مظهريت نسبت به اورمزد و خداي بزرگ يگانه داشتهاند و اشاراتي داشته در بيان بنيان خلقت و وجود کيومرث و گاو نخستين «ايوداذ» و کشته شدن گاو و کيومرث به دست اهرمن و پيدا شدن نطفهي کيومرث در زير خاک به شکل دو گياه که نام آن دو (مهري و مهرياني - مردي و مردانه - ملهي و ملهيانه - ميشي و ميشانه - به اختلاف روايات) بوده است و مورخان آن را از جنس «ريواس» دانند و ظاهرا مرادشان همان «مهر گياه» معروف باشد.
برچسب ها : خط اوستايي,