این مطلب خواندنی است اما نظرات مردم در فهم آن متفاوت است بعد از خواندن آن لطفا نظر خود را بگذارید .

قبل از همه باید متذکر گردید که در این نوشته، ایران به معنی ساکنین کشور ایران فعلی بکار گرفته میشود و در اینجا نه اصطلاح زبان شناسی مورد نظر است و نه مفهوم تباری و یا «نژادی».
طبق شواهد تاریخی، نام ایران تا دوره ساسانی نه در آثار و نوشته های حکومتهای هخامنشی و اشکانی و غیره و نه در نوشته های دیگران وجود نداشته و تا دوره ساسانی، کشور را بنام قوم حاکم می نامیدند، مثل هخامنشی، ماد، پارس، پارت و غیره. تنها در دوره ساسانی که حکومت متکی به دیانت انحصاری زرتشتی تشکیل گردید، با استناد به متن اوستا که بنا بر آن کشور اسطوره ای آریانوویچ که در حوالی خوارزم کنونی وجود داشته، به تمام سرزمین تعمیم داده شد و آن بدان معنا نیست که کل مردم ایران از تبار قوم آریا میباشند، زیرا مفهوم ایران نظیر معنی کشور ( کیش + ور ) بار دینی داشته است و تنها منحصر به ایران نیز نیست. نام سابق افغانستان آریانا میباشد و ایرلند و ایروان نیز همان مفهوم را دارند.
در رابطه با ساکنین کشور ایران، اسناد و تحقیقات باستانشناسی بلوچها را نخستین مردم ساکن ایران میدانند. طبق این اسناد، آنان با دراویدی های هند همریشه بوده و بعدها با آریایی ها و اعراب و ترکها آمیخته شدند و از نظر زبانشناسی زبان غالب آنها به شاخه ایکه زبانهای آریایی نامیده میشود منسوب می باشند.
اما بسیاری از تاریخدانان نامی، مطالعه تمدن در سرزمین ایران و همچنین آغاز آنرا به اقوام ایلامی نسبت میدهند. به زعم و تصریح مورخین صاحب نامی چون ویل دورانت ( تاریخ تمدن )، پطروشفسکی، هنری فیلد و دیگران ،ایلامیها نه آریایی بودند و نه سامی و زبان آنان جزو زبانهای اورال- آلتائیک نظیر فنلاندی، ترکی، مجاری، مغولی و....... بوده است. در عین حال زبان ایلامی یکی از سه زبان اصلی دوره هخامنشی ها و بعنوان زبان اداری و دیوان بوده است و داریوش نیز کتیبه بیستون را به زبانهای بابلی، ایلامی و پارسی باستان نوشته است. نتیجه اینکه ایجاد تمدن در کشور ما بدست ایلامیها انجام گرفته است که خوزها یکی از طوایف سه گانه آنها بوده اند و نام خوزستان و شهرهای اهواز و بندربوشهر و........... یادگار ایلامیهاست.
بعد از ایلامیها، بابلیها و سپس آسوریها که بخش مهمی از ایران فعلی را به تصرف خود درآورده بودند، در شکل گیری تاریخ و تمدن این سرزمین نقش داشتند. شهر ارومیه ریشه آسوری دارد و آسوریهای امروزی بقایای آنان می باشند. کلدانیها نیز بقایای بابلیها هستند که افتخار تدوین اولین قانون به پادشاه آنان ( حمورابی) میرسد.
اقوام ماد و پارس و دیگر اقوام مختلف آریایی، در حدود سالهای 1200 قبل از میلاد به ایران مهاجرت کرده و در اطراف رشته کوههای زاگرس سکونت گزیدند. اقوام آریایی بعد از گسترش نفوس خود در سرتاسر فلات ایران به سه قوم مشخص و متمایز تقسیم شدند. بخشی از آنان در آذربایجان و کردستان ( شمال و غرب ایران ) ساکن شدند و تحت نام مادها اولین سلسله بزرگ سلطنتی را بوجود آوردند و بعد از براندازی دولت آشور بر بین النهرین و ارمنستان تسلط یافتند. شاخه دیگری از آریاییهای ساکن ایران بنام پارس ها در جنوب ایران بویژه در ایالات فارس و اصفهان ساکن گردیدند. پارسها، اجداد فارسهای فعلی بوده و عمدتا به زبان پارسی باستان تکلم نموده و به خط میخی می نوشتند. بخش سوم آریاییهای ایران پارتها بودند که در خراسان ساکن شده و بعدها دولت بزرگ اشکانیان را بوجود آوردند. ( در ضمن نظراتی وجود دارند که اسلاف ترکمنها را به لحاظ اتنیکی به پارتها نسبت می دهند و برآنند که نام پادشاه اشکانی ارشک، معنی و ریشه ترکی دارد).
با پیروزی سریع اعراب، اسلام سیستم کاست ساسانی را در ایران درهم شکست که از زمان اردشیر بابکان بصورت مانع مهمی در رشد فرهنگ اجتماعی درآمده بود و از آن به بعد بود که بویژه پس از فتح قادسیه، اعراب دسته دسته به ایران مهاجرت کرده و با حفظ فرهنگ یا تبار قومی و یا تحلیل در اقوام دیگر در ترکیب قومی ایران دخالت ورزیدند. اعراب ایرانی و نیز سادات، انصاری ها، مدنی ها، یثربی ها، همه عرب تباران ایرانی هستند.
آخرین مهاجرت و اسکان قومی در ایران متعلق به ترکها میباشد. صرف نظر از مهاجرت ترکها در زمان انوشیروان، مهاجرت وسیع ترکها از غزنویان ( قرن چهارم هجری شمسی) و بخصوص سلجوقیان ( اوایل قرن پنجم ) آغاز میگردد و حکومت آنها با انقطاع موقت دوره مغول تا قاجاریه ادامه می یابد.
سرزمین اصلی ترکان آسیای میانه مناطق بین کوههای اورال و آلتای بوده است که اولین مهاجرت ترکها به آذربایجان در قرن هفتم پیش از میلاد همراه با اقوام ایسکیت- سکاها صورت گرفت. مهاجرتهای بعدی در قرنهای چهارم و پنجم میلادی با آمدن هونها اتفاق افتاده است. ترکان قدیم بلغار، خزر، آغاجری، کنگر، بارسیل، آوار و سایبرها که بعضی به اروپای شرقی هم مهاجرت کرده اند، به آذربایجان آمده و در اینجا سکونت نمودند. در زمان انوشیروان ( که خود از طرف مادری فرزند شاهزاده آغ هونها ، هپتالیتهای زرد پوست بود ) نیز عده ای از اقوام ترک در آذربایجان اسکان داده شدند. از قرن هفتم میلادی عده ای از قبایل اوغوز ابتدا به خراسان و از آنجا به آذربایجان کوچ کردند. در قرن دهم میلادی عده ای از ترکان خزر بعد از مغلوب شدن در برابر روسها به آذربایجان آمدند. از اواخر قرن نهم میلادی به بعد از آسیای میانه قبایل پچه نک، اوغوز و قیپچاق از مسیر شمال دریای خزر به غرب کوچ کردند و عده ای از آنها هم به آذربایجان آمدند. مهاجرت انبوه ترکان به ایران، خصوصا به آذربایجان در زمان سلاجقه انجام گرفت.
سلاطین ترک ده قرن بر ایران حکومت کردند و ترکان ایرانی، تبار به سلاجقه میبرند و زبان فارسی دری که زبان خراسان قدیم بود به زبان مشترک و نه رسمی ایران در حکومت ترکان ایرانی تبدیل شده بود. در واقع، ترکان در ایران تاریخی هفت هزار ساله دارند و زبان ترکی از نظر زبانشناسی ادامه زبانهای مادر سومری و ایلامی است. زبانهای ایلامی و سومری همانند زبانهای ترکی جزو زبانهای التصاقی است و اشتراکات واژگانی متعددی نیز بین زبانهای سومری و ایلامی و ترکی موجود است. تمدن ایلام در جنوب غرب ایران که با تهاجم هخامنشیان به ایران برچیده شد یکی از متمدن ترین تمدن های ایران از سال 3000 سال پیش از میلاد بوده است. دربار هخامنشی که در ابتدا از خود خط و نوشتاری نداشت از خط و زبان ایلامی استفاده میکرد. سومریها نیز از 5000 سال پیش از میلاد تا سال 2000 پیش از میلاد که توسط آشوریها و بابلی ها نابود شدند شاید اولین تمدن دنیا را در بین النهرین و در عراق فعلی تأسیس کرده بودند. سومریها اولین مبدعین خط و قانون محسوب میشوند. بر اساس این نظریه ریشه ترکان ایران را میتوان در عبور اقوام سومری و ایلامی از منطقه آذربایجان و سکونت احتمالی در این منطقه و دیگر مناطق ایران و سکونت دیگر اقوام التصاقی زبان نظیر هوریها، آراتتاها، کاسسی ها، قوتتی ها، لولوبی ها، اورارتوها، ایشغوزها، مانناها، گیلزانها و کاسپی ها در منطقه آذربایجان و ایران جست.
نتیجه ای که از این توضیحات میتوان گرفت این است که ایران کشور تمام تبارها و اقوام مهاجری است که در ایجاد، گسترش و نگهداری و تداوم تمدن آن کوشیده و در طی تقریبا یازده هزار سال با هم از نظر تباری، قومی، فرهنگی و اقتصادی درآمیخته و ساکنین ایران را با همه این تفاوتها بوجود آورده اند. در واقع، ساکنین فعلی ایران بصورت جمع بندی شده اخلاف و فرزندان اقوام زیرند:
1- اقوام بلوچ.
2- اقوام آزیاتیک ( ایلامی، لولوبی، گوتی، ماننا، طبری، کاسیت و..........).
3- اقوام سامی ( بابلی ها، کلدانی ها، آسوریها، یهودیها، اعراب).
4- اقوام آریایی ( مادها، پارسها، پارتها).
5- ترکها ( ترکمنها، آذریها، ترکهای درگز، قشقایی ها و .........).
در چارچوب جمع بندی فوق باید به یک نکته مهم بویژه در رابطه با زبان این ادوار اشاره نمود. در ایران تا انقراض قاجاریه ( 1304) ، همواره سه زبان در کنار هم بعنوان زبانهای رسمی وجود داشتند. بعنوان مثال در دوره هخامنشی، بابلی ( زبان تجارت )، ایلامی ( زبان دیوان و ادارات )، پارسی باستان ( زبان سلطنتی و لشکر) و در دوره پارتها، یونانی ( زبان تجارت و علم ) ، آرامی ( زبان کاتبها و دیوان )، زبان پهلوی اشکانی ( زبان شاهی و لشکر) و در دوره بعد از اسلام نیز ابتدا عربی و بعد فارسی و ترکی رایج گردیدند و باز ایران دارای سه زبان اصلی گردید، عربی ( زبان دین و علم و فلسفه )، فارسی ( زبان دیوان و شعر و عرفان) و ترکی ( زبان شاهی و لشکر).
متاسفانه سنت دیرین همزیستی زبانها و فرهنگ ها و خط ها در دوره 53 ساله رژیم پهلوی از جامعه ما رخت بربست و جای تاسف اینکه در این میان بخشی از روشنفکران بی توجه به اصل خط ( سومری) و الفباء ( فنیقی) و تاریخچه تحولات آن، در جهت دامن زدن به گرایشات غیر علمی و ضد انسانی برآمده و از برتری قوم و زبان « آریایی » سخن بمیان می آورند. جالب آنکه آنان در « سامی » ستیزی خیالی و عرب گریزی ایده آلی خویش، گاه به تغییر الفبای فارسی به لاتین نیز بعنوان بازگشت به اصل آریایی با گشودن درهای تمدن غربی تأکید مینمایند.

مطالعه روند اشتراک اتنیکی نشان میدهد که ملت و یا ملیت فقط در مرحله معینی از تکامل جوامع انسانی یعنی در مرحله پیدایش و رشد جوامع سرمایه داری بوجود آمده و در واقع محصول ناگزیر و شکل ضروری اتنیک در این دوره از رشد جوامع است.
پروسه رشد اشتراک اتنیکی در ایران، مراحل تاریخی مشخص بخود را طی کرده است. در اواسط قرن نوزدهم، جمعیت ایران چه به لحاظ اشتراک اتنیکی و چه از نظر سطح رشد اقتصادی و ساختار اجتماعی همگون نبود. از لحاظ ترکیب اتنیکی، ساکنین ایران به انواع مختلف اقوام و یا مخلوطی از اقوام تعلق داشتند که به زبانهای آریایی ( فارسی، کردی، بلوچی،لری، بختیاری، گیلکی، مازندرانی، تاتی، هرزنی، افغانی و تاجیکی )، ترکی ( آذری، ترکمنی، قشقایی و غیره ) و سامی ( عربی، آسوری و عبری ) و غیره متکلم میکردند. این اقوام در پروسه ظهور و رشد مناسبات سرمایه داری، تقسیم کار و نفوذ و رقابت قدرتهای استعماری به ملیتها و اقلیتهای ملی تغییر شکل داده اند. به غیر از زبان، این ملیتها از لحاظ دیگر وجوه مشترک اتنیکی ( فرهنگ و آداب و رسوم، شیوه زندگی اقتصادی و اشتراک اراضی و تاریخ گذشته ) نیز با یکدیگر تفاوت داشتند.
ترکیب اتنیک متنوع ملیتهای ساکن ایران امروز، نتیجه ویژگیهای تکامل تاریخی مشخص بخود می باشد. این ترکیب متلون جمعیت معلول چند هزار سال تاریخ پر تلاطم مهاجرت و رسوخ و هجوم پی در پی و موج وار قبایل مختلف آریایی، تورانی، یونانی، عربی، ترکی و مغولی و افغانها و غیره بوده است. تنوع اتنیک ها در ایران علل دیگری نیز داشتند که بنوبه خود حائز اهمیت می باشد. برخی از شاهان و حکمرانان ایران ( پادشاهان صفوی، نادرشاه و سلاطین قاجار و پهلوی ) برای تحکیم حکومت استبدادی خویش و ممانعت از رشد مبارزات و قیام اقوام، بطور وسیعی از کوچاندن و جابجا کردن آنها و یا بخشی از آنها استفاده میکردند. شاهان مستبد، قبایل وفادار به خود را برای دفاع در مناطق مرزی و قبایل مبارز و ستیزه جو را در مناطق دور دست، کم حاصل و در بیابانهای مرکز ایران سکونت می دادند. کوچاندن اجباری کردها به شمال خراسان در اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم و مقیم ساختن هزاران تن از ارامنه ساکن جلفای آذربایجان در اصفهان که بدستور شاه عباس اول صفوی صورت گرفت، نمونه این سیاست است.
در نتیجه این مهاجرتها، نفوذ و رسوخها و هجومها و کوچاندنهای اجباری، ایران به لحاظ اتنیک مقارن نیمه قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم دارای ترکیبی متلون گردید که در پروسه تقریبا صد و پنجاه سال گذشته بصورت یک کشور کثیر الملله در عصر ما تکامل یافت. البته همزیستی طولانی اقوام مختلف در طول قرون و امتزاج آنها با هم منتج به این گردید که در میان این ملیتها خطوط و وجوه مشترکی چون آگاهی تعلق به یک کشور، یک دولت و یک حاکمیت، زبان مشترک کشوری و دولتی و امر تابعیت و آگاهی و دلبستگی به ایران بوجود آید. اما علیرغم این همگونیها و وجوه مشترک که در ایجاد و حفظ استقلال و هویت ایران همواره نقش مهمی ایفا نموده اند، ملیتهای مختلف ساکن ایران وجوه مشترک ملی متمایزی از یکدیگر دارند که نادیده گرفتن این امر از جانب حکومتها، بعدها موجبات ستم ملی را بر ملیتهای غیر فارس فراهم آورد.
در ایران اگرچه ستم بر اقلیتهای قومی و مذهبی در دوران قبل از رشد و توسعه مناسبات سرمایه داری اعمال می گشته است و مظاهر گوناگون برتری طلبی قومی از طرف حاکمین مستبد از بهره کشی و غارت گرفته تا قتل عام و حبس و تبعید فراوان بوده، اما این نوع ستم ها با نوع ستم ملی عصر ما فرق ماهوی داشته اند. در واقع ستم ملی بعنوان مضمون اصلی مسئله ملی یک پدیده جدید است که از نظر تاریخی معلول و یکی از مظاهر رشد مناسبات سرمایه داری است. با رشد مناسبات سرمایه داری، تقسیم کار و ازدیاد روز افزون داد و ستد کالا و توسعه بازار داخلی و تلاش برای تسلط برآن، عامل اصلی رقابت بین سرمایه داران بزرگ ملیتهای مختلف گشته و بهمراه خود اجحافات و تبعیض به بار آورده و بالاخره شرایط را برای رشد مبارزات ملی توسط ملت مغلوب و تحت ستم فراهم می آورد.
بیداری ملی در بین ملیتهای ایران، در اواخر قرن نوزدهم با رشد مناسبات سرمایه داری آغاز گردید. این امر با رشد رقابت بورژوازی برای تسخیر بازار و بویژه نفوذ و رقابت نیروهای استعمارگر برای تسلط بر بازارها و مداخله آنان در امور داخلی ایران، وارد فاز نوینی گردیده و مقاومت و مبارزه ملیتها را علیه ستم ملی و استثمار تشدید نمود. بعد از کودتای سوم اسفند 1299، رضاخان در حالی که پرچم افتخار رهایی ملی خلق های ایران را در آذربایجان، گیلان و خراسان با سرنیزه های انگلیسی برافراشت، علم ناسیونالیسم ارتجاعی و شوونیسم فارس را بلند کرد تا بتواند از طریق اعمال دیکتاتوری ضد خلقی و استقرار « هژمونی فرهنگی » بخشی از مردم و بویژه بخشی از ملیت فارس را فریب داده و بدنبال خود بکشاند.
رضا خان پس از سرکوب ملیت آذری، خلق کرد را تحت عنوان « مبارزه با اشرار » قتل عام نموده و توسط سپهبد امیر احمدی کشتار وحشیانه ای را در لرستان براه انداخت. وحشیگیریهای سپهبد جهانبانی که مأمور ریختن خون بلوچهای زحمتکش بر پهنه بلوچستان بود، هنوز هم بعد از گذشت چندین دهه، زبانزد خاص و عام در آن دیار است. رضا خان در ادامه سیاست شوونیستی و ضد ملی خود به بهانه سرکوب « راهزنان» با قساوت بی حدی ترکمنها را قتل عام نموده و کلیه سرزمینهای آنان را بزور تصاحب کرد. افسران رضاخان بخاطر درهم شکستن مقاومت و روحیه مبارز ترکمنها، به زنان ترکمن تجاوز کرده و سالها هر نوع آزادی را از ملیت ترکمن سلب نمودند. سرکوبی اعراب زحمتکش و آزادیخواه و تشدید فشار و آزار بر آنان که به بهانه از میان برداشتن بساط شیخ خزعل صورت پذیرفت، تداوم سیاست شوونیستی بود که رضا خان برنامه ریزی نموده بود.
بدین ترتیب تهاجم و تجاوز علیه ملیتهای غیر فارس در عصر عروج رضا خان به قله دیکتاتوری نظامی، به رشد و اندیشه های پان ایرانیستی و گرایشات شوونیستی در سال های قبل و بعد از جنگ جهانی در ایران دامن زد.

 رشد گرایشات شوونیستی در ایران

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: